Siyini isizathu sokuthi amagundane afuywayo kanye namagundane azilungise?

Ukuqonda ukuziphatha kokuzilungisa kwamagundane afuywayo namagundane

Amagundane afuywayo kanye namagundane ayizidalwa zomphakathi eziphila kahle endaweni yomphakathi. Enye yezindlela zabo zokuziphatha ezivame kakhulu ukuzilungisa. Ukuzilungisa kuyinqubo lapho amagundane ehlanza uboya bawo esebenzisa amazinyo, ulimi, nezidladla. Ukubuka lokhu kuziphatha ezifuyweni zethu kungase kujabulise, kodwa kubalulekile ukuqonda ukubaluleka kwakho.

Ukuzilungisa kuwukuziphatha okubalulekile kwamagundane. Inendima ebalulekile ekulondolozeni impilo nokuphila kahle kwabo. Ukuzilungisa kusiza ukugcina uboya babo buhlanzekile, kususa amagciwane, futhi kulawula izinga lokushisa lomzimba. Iphinde isebenze njengomsebenzi wokuxhumana nabantu oqinisa izibopho phakathi kwabantu abathile eqenjini.

Umzwelo wemvelo: kungani amagundane ezilungisa?

Ukunakekela kuwumqondo wemvelo wawo wonke amagundane, okuhlanganisa amagundane afuywayo namagundane. Endle, amagundane azilungisa ukuze agcine uboya bawo buhlanzekile, asuse izilokazane, futhi alawule izinga lokushisa lomzimba. Baphinde baqeqeshe omunye nomunye njengomsebenzi wokuzijabulisa ukuze bahlanganise futhi balondoloze ukuzwana kweqembu.

Ekuthunjweni, amagundane afuywayo ayaqhubeka nokuzilungisa kanye nabalingani bawo behhashi. Ukuziphatha kokuzilungisa kuyinkomba yenhlalakahle yabo engokomzimba nengokomzwelo. Igundane elinempilo nelokuqukethwe lizozilungisa ngendlela evamile, kuyilapho igundane elicindezelekile noma eligulayo lingase lizilungise ngokweqile noma linganaki ukuzilungisa kwalo ngokuphelele.

Iqhaza lokuzilungisa ekugcineni ijazi elinempilo

Iqhaza eliyinhloko lokuziphatha kokuzilungisa kumagundane ukugcina ijazi elinempilo. Amagundane namagundane anejazi eliwugqinsi nelinamafutha elikwazi ukuhlangana kalula futhi lingcole. Ukuzilungisa kusiza ukugcina uboya babo buhlanzekile, ukususa udoti, futhi kusabalalise amafutha emvelo kulo lonke ijazi labo ukuze lihlale licwebezela futhi linempilo.

Ukuzilungisa okuvamile nakho kusiza ukuvimbela ukwakheka kwezinwele zezinwele. Amabhola ezinwele angaba yingozi kumagundane njengoba engabangela ukuvinjelwa ohlelweni lwawo lokugaya ukudla. Ukuziphatha kokuzilungisa kusiza ukususa izinwele ezixegayo ezinganqwabelana esiswini futhi kuvimbele ukwakheka kwezinwele.

Ukuzilungisa kusiza kanjani amagundane alawule izinga lokushisa lomzimba

Ukuziphatha kokuzilungisa nakho kudlala indima ebalulekile ekusizeni amagundane alawule izinga lokushisa lomzimba wawo. Amagundane namagundane anezinga eliphezulu lokugayeka kokudla emzimbeni, futhi imizimba yawo ikhiqiza ukushisa okukhulu. Ukuzilungisa kusiza ekusakazeni amathe kuboya bonke, okupholisa imizimba yabo ngokuhwamuka.

Phakathi nezinyanga ezibandayo, amagundane ashintsha uboya bawo ukuze abambe umoya futhi avale imizimba yawo. Ukuzilungisa kusiza ukugcina izakhiwo zokuvikela uboya bazo, zibavumela ukuba bahlale befudumele futhi benethezekile.

Isici somphakathi sokuzilungisa kumagundane afuywayo namagundane

Ukuziphatha kokuzilungisa akuyona nje indlela yokuthi amagundane alondoloze impilo yawo engokomzimba. Futhi kuwukuziphatha komphakathi okuqinisa izibopho phakathi kwabantu abathile eqenjini. Endle, amagundane azolungisana njengendlela yokubonisa uthando nokugcina ukuzwana emphakathini.

Ekuthunjweni, amagundane afuywayo azolungisana kanye nabanakekeli bawo abangabantu ukuze basungule futhi balondoloze ukwethembana. Ukuziphatha kokuzilungisa kuqinisa isibopho phakathi kwesilwane esifuywayo nomnikazi, kukwenze kube yisici esibalulekile sokudala ubudlelwano obunempilo nobujabulisayo.

Ingabe amagundane ayazilungiselela ukunciphisa ingcindezi namazinga okukhathazeka?

Nakuba ukuziphatha kokuzilungisa kuhlotshaniswa ngokuyinhloko nokugcina impilo engokomzimba, kunobufakazi obubonisa ukuthi kungase kusize nokunciphisa amazinga okucindezeleka nokukhathazeka kumagundane. Ucwaningo luye lwabonisa ukuthi amagundane namagundane azolungisa kaningi lapho ecindezelekile, nokuthi ukulungiswa komphakathi kunganciphisa amazinga e-hormone yokucindezeleka i-cortisol.

Ukuziphatha kokuzilungisa kungase futhi kunikeze amagundane umuzwa wokulawula indawo yawo. Ezimweni lapho bezizwa besengozini noma besongelwa, ukuzilungisa kungasiza ukubuyisela umuzwa wokulondeka nokulawula.

Ukuqonda isayensi ngemuva kokulungiswa kwamagundane

Ukuziphatha kokuzilungisa kumagundane kuyinqubo eyinkimbinkimbi ebandakanya uhla lwezinqubo zomzimba nezemizwa. Isenzo sokuzilungisa sikhipha ama-endorphin ebuchosheni, okungamakhemikhali akhiqiza umuzwa wenjabulo nokuphila kahle.

Kukholelwa futhi ukuthi ukuziphatha kokuzilungisa kukhuthaza ukukhululwa kwe-oxytocin, i-hormone ehlotshaniswa nobudlelwane bomphakathi kanye nokwethembana. Ukukhishwa kwe-oxytocin kungase kuchaze ukuthi kungani amagundane elungisana njengendlela yokugcina ukuzwana kweqembu kanye nokuqinisa ubudlelwano bomphakathi.

Kufanele ulindele kangaki igundane elifuywayo noma igundane ukuthi lizilungise?

Izilwane ezifuywayo zizozilungisa njalo usuku lonke. Ngokwesilinganiso, igundane noma igundane lizochitha phakathi kuka-10% no-20% wamahora alo okuvuka lilungisa uboya balo. Kuvamile ukuthi amagundane azilungise kaningi ngesikhathi sokucindezeleka noma ukugula.

Ungabona amagundane ezifuywayo ezilungisa wona noma abalingani bawo ekhejini emini noma ebusuku. Ukuziphatha kokuzilungisa kuwuphawu lwegundane elinempilo nokuqukethwe, ngakho-ke kufanele ukhuthaze futhi ukweseke lokhu kuziphatha ezifuyweni zakho.

Ukuziphatha okuvamile kumagundane afuywayo namagundane

Amagundane ezifuywayo akhombisa izinhlobonhlobo zokuziphatha, okuhlanganisa ukukhotha, ukunwaya, nokuhlafuna. Ukukhotha kuwukuziphatha okuvame kakhulu futhi kuhilela ukusebenzisa ulimi ukuhlanza uboya. Ukuziphatha kokuklwebha nokuhlafuna kusetshenziselwa ukususa udoti nama-parasites eboyeni.

Ungase futhi uqaphele amagundane ezifuywayo ezilungisana. Ukuziphatha kokuziphatha komphakathi kuhilela ukulungisa amagundane elinye, ngokuvamile ekhanda noma entanyeni. Lokhu kuziphatha kuwuphawu lokwethembana nothando phakathi kwabantu ngabanye eqenjini.

Ungayikhuthaza kanjani imikhuba yokuzilungisa enempilo esilwaneni sakho

Njengomnikazi wesilwane esifuywayo, kunezinto ezimbalwa ongazenza ukuze ukhuthaze imikhuba yokuzilungisa enempilo esilwaneni sakho. Ukuhlinzeka ngendawo yokuhlala ehlanzekile nenethezekile kubalulekile, njengokuhlinzeka ngokudla okunempilo nokuhlukahlukene.

Ungase futhi ukhuthaze ukuziphatha kokuzilungisa ngokunikeza izilwane ezifuywayo amathoyizi nezinto ongazihlafuna. Ukuhlafuna kusiza ukugcina amazinyo abo enempilo futhi eqinile futhi kunikeza indawo yemvelo yokuziphatha kwabo kokuzilungisa.

Izimpawu zokuziphatha okungavamile kumagundane

Nakuba ukuziphatha okuvamile kuwuphawu lwegundane elinempilo nelijabule, ukuziphatha okungavamile kungase kube uphawu lokugula noma ukucindezeleka. Ukuzilungisa ngokweqile, ukulahlekelwa uboya, noma ukuzilimaza kungase kube izinkomba zenkinga yezempilo ecashile.

Uma ubona noma yikuphi ukuziphatha okungavamile kwezilwane ezifuywayo, kubalulekile ukufuna ukunakekelwa kwezilwane ngokushesha. Udokotela wakho wezilwane angasiza ukuxilonga nokwelapha noma yiziphi izinkinga zempilo ezicashile futhi anikeze iseluleko sokuthi ungakusekela kanjani ukuziphatha kokulungisa isilwane sakho esifuywayo.

Ukubaluleka kokuhlolwa kwezempilo okuvamile kwemikhuba yokulungisa isilwane sakho

Ukuhlolwa kwezempilo okuvamile kuyingxenye ebalulekile yokugcina inhlalakahle yonke yesilwane sakho esifuywayo, okuhlanganisa nokuziphatha kwaso kokuzilungisa. Ngesikhathi sokuhlolwa kwezempilo, udokotela wakho wezilwane uzohlola isilwane sakho ukuze abone noma yiziphi izimpawu zokugula noma ukulimala futhi anikeze iseluleko sendlela yokusekela ukuziphatha kwaso kokuzilungisa.

Udokotela wakho wezilwane angasiza futhi ukuhlonza noma yiziphi izinkinga zempilo ezicashile ezingase zithinte ukuziphatha kwesilwane sakho esifuywayo futhi anikeze ukwelashwa njengoba kudingeka. Ukuhlolwa kwezempilo okuvamile kuyisici esibalulekile sobunikazi bezilwane ezifuywayo futhi kungasiza ekuqinisekiseni ukuthi izilwane ezifuywayo zihlala ziphilile futhi zijabule iminyaka ezayo.

Isithombe sombhali

UDkt. Chyrle Bonk

UDkt. Chyrle Bonk, udokotela wezilwane ozinikele, uhlanganisa uthando lwakhe ngezilwane neminyaka eyishumi yolwazi ekunakekelweni kwezilwane okuxubile. Eceleni kweminikelo yakhe ezincwadini zezilwane, uphatha owakhe umhlambi wezinkomo. Uma engasebenzi, ujabulela indawo enokuthula yase-Idaho, ehlola imvelo nomyeni wakhe nezingane ezimbili. UDkt. Bonk wamtholela uDokotela weVeterinary Medicine (DVM) e-Oregon State University ngo-2010 futhi wabelana ngobuchule bakhe ngokubhalela amawebhusayithi ezilwane kanye nomagazini.

Shiya amazwana