Mpira pythons, mwasayansi wotchedwa python regius, ndi imodzi mwa mitundu yotchuka kwambiri ya njoka zomwe zimasungidwa ngati ziweto padziko lonse lapansi. Amadziwika ndi chikhalidwe chawo chofatsa, kukula kwake, ndi maonekedwe ake apadera, omwe amaphatikizapo mitundu yokongola yamitundu ndi zizindikiro. Kuti tiyamikiredi zokwawa zokopa zimenezi, m’pofunika kumvetsetsa mbiri yawo yachirengedwe, malo okhala, ndi madera kumene zinachokera. Pakufufuza mwatsatanetsatane kumeneku, tifufuza za magwero a nsato, komwe amakhala, ndi zomwe zimapangitsa kutchuka kwawo padziko lonse lapansi pamalonda a ziweto.
Taxonomy ndi Gulu
Tisanakambirane za chiyambi cha python za mpira, ndizothandiza kukhazikitsa gulu lawo la taxonomic mkati mwa nyama.
- Ufumu: Animalia (Zinyama)
- Phylum: Chordata (Chordates)
- Kalasi: Reptilia (Zokwawa)
- Dongosolo: Squamata (Zokwawa za Squamate)
- Kutumiza: Njoka (Njoka)
- Banja: Pythonidae (Pythons)
- Mtundu: Python
- Mitundu: python regius
Pithoni za mpira ndi za banja la Pythonidae, lomwe limadziwika ndi njoka zake zopanda poizoni, zowononga. M'kati mwa Python mtundu, python regius ndi mtundu wapadera, womwe umatchedwanso kuti royal python. Dzina lake la sayansi, python regius, lachokera ku liwu Lachilatini lakuti “regius,” kutanthauza zachifumu, kusonyeza maonekedwe a mtundu wa zamoyozo.
Native Range ndi Kugawa
Mitundu yachilengedwe ya python ya mpira imapezeka ku West ndi West-Central Africa, kuphatikiza mayiko angapo mderali. Maikowa akuphatikizapo:
- Benin: Mpira python amapezeka m'madera osiyanasiyana a Benin, makamaka kumwera ndi chigawo chapakati. Malo osiyanasiyana a m’dzikoli amapereka malo abwino okhalamo zamoyozi.
- Togo: Ku Togo, ma python a mpira amapezeka m'malo osiyanasiyana, kuyambira kunkhalango kupita kumapiri, omwe amakhala kwawo.
- Ghana: Mpira python amachokera kumwera, chapakati, ndi kumadzulo kwa Ghana. Nyengo yotentha ya dzikolo ndi zachilengedwe zosiyanasiyana zimawapangitsa kukhala ndi moyo wabwino.
- Ivory Coast (Côte d'Ivoire): Ivory Coast ndi kwawo kwa nsato kumadera akumwera ndi chapakati. Malo osiyanasiyana okhalamo amaphatikiza nkhalango zamvula, udzu, ndi zina zambiri.
- Liberia: Mpira python amapezeka ku Liberia, makamaka kumadzulo ndi pakati pa dzikolo. Maderawa ali ndi nkhalango zotentha, zomwe zimapereka malo ofunikira komanso zofunikira pazamoyo.
- Sierra Leone: Ku Sierra Leone, kugawidwa kwa nsato za mpira kumadutsa m'madera osiyanasiyana a zachilengedwe, kuphatikizapo nkhalango za dzikolo.
- Guinea: Mbalame za python zimachokera ku Guinea ndipo zimapezeka m'malo osiyanasiyana, kuchokera kunkhalango kupita kumapiri.
- Senegal: Ngakhale kuti dziko la Senegal lili kumpoto chakumadzulo kwa maiko ena komwe kuli nsato, imachitabe gawo pakugawa kwawo.
Kugawidwa kwapadera kwa nsato za mpira m'mayikowa sikofanana. Kusiyanasiyana kwawo kumatengera zinthu monga nyengo yam'deralo, nyama zomwe zimapezeka, komanso malo abwino okhala.
Habitat ndi Ecology
Mpira python ndi njoka zosinthika, chomwe ndi chifukwa chimodzi cha kufalikira kwawo ku West ndi West-Central Africa. Amakhala m'malo osiyanasiyana, kuwonetsa kuthekera kwawo kochita bwino m'malo osiyanasiyana. Zina mwa malo akuluakulu omwe amakhalamo ndi awa:
- Savannas: Mpira python amadziwika kuti amakhala m'malo a savanna, omwe amakhala ndi udzu ndi mitengo yamwazikana. Malo otseguka amapereka mwayi kwa kusaka ndi kupeza okwatirana.
- Mphepete mwa nkhalango: Mitunduyi imapezeka nthawi zambiri m'mphepete mwa nkhalango zamvula. Maderawa amapereka chivundikiro chophatikizika komanso mwayi wopeza nyama zodya nyama, zomwe zimawapangitsa kukhala malo abwino osaka nsato za mpira.
- Madera aulimi: Mpira python nthawi zina amapezeka mkati ndi kuzungulira minda yaulimi. Komabe, kupezeka kwawo m’madera otere kungayambitse mikangano ndi zochita za anthu.
- Milu ya Chiswe: Machulu a chiswe amadziwika kuti amakhala ngati pogona nsato za mpira. Zinthu zimenezi zimateteza ku zilombo komanso malo oikira mazira.
- Miyendo Yapansi Pansi: A python a mpira amadziwika kuti amagwiritsa ntchito ngalande zapansi panthaka, zomwe nthawi zambiri zimapangidwa ndi nyama zina, pobisala komanso ngati malo othawirako nyengo yoipa.
Zizindikiro za thupi
Kumvetsetsa mawonekedwe a mpira wa python ndikofunikira kuti muziwazindikira komwe amakhala komanso kuyamikira kukopa kwawo ngati ziweto. Nazi zina mwazofotokozera zawo:
Kukula ndi mawonekedwe
Mpira python ndi njoka zing'onozing'ono, zomwe zimakhala zazikulu kuyambira 2 mpaka 5 mapazi m'litali. Ngakhale kuti pali zosiyana, python zambiri za mpira ndi zowonda komanso zimakhala ndi thupi lozungulira. Kucheperako kwawo komanso kulemera kwawoko kumawapangitsa kukhala chisankho chokondedwa kwa okonda njoka ndi eni ziweto.
Mitundu ndi Chitsanzo
Chimodzi mwazinthu zodziwika bwino za python za mpira ndi mtundu wawo komanso mawonekedwe awo. Amakhala ndi mtundu wakumbuyo womwe ukhoza kukhala wosiyana kuchokera ku kuwala kofiira mpaka ku bulauni kwambiri, ndipo matupi awo amakongoletsedwa ndi mizere yosakanikirana, yoderapo mpaka yakuda kapena mikwingwirima. Mitu yawo nthawi zambiri imakhala ndi mamba opepuka komanso akuda.
Dzina lakuti "mpira python" limachokera ku imodzi mwa njira zawo zodzitetezera pamene ziopsezedwa. Njoka zimenezi nthawi zambiri zimapindikira kukhala mpira, n’kubisa mutu wawo chapakati, ndipo thupi lonselo limadzizinga kuti lidziteteze. Khalidweli limawapangitsa kukhala ngati mpira, ndiye dzina.
Miyeso ya Ventral
Mipira ya python imakhala ndi masikelo osalala, omwe amatalika mpaka pansi. Mamba amenewa ndi opepuka poyerekezera ndi mamba ake akumbuyo ndipo amathandiza kuti njokayo iziyenda bwino komanso kuti iziona bwino.
Maenje Owona Kutentha
Monga nsato zonse, python za mpira zimakhala ndi maenje ozindikira kutentha omwe ali mbali zonse za mutu wawo, pansi komanso kumbuyo kwa mphuno. Maenjewa amawathandiza kuzindikira kutentha komwe kumatuluka ndi nyama zotenthedwa, zomwe zimathandiza kupeza ndi kumenya bwino zomwe akufuna.
maso
Ana a python ali ndi ana omveka bwino, ozungulira. Izi zimawasiyanitsa ndi njoka zaululu, zomwe nthawi zambiri zimakhala ndi ana a elliptical (ngati amphaka).
Mchira
Michira yawo ndi yaifupi komanso yotalika kwambiri, yomwe imasiyana ndi mitundu ina ya njoka yokhala ndi michira yayitali.
Khalidwe ndi Kubereka
Kumvetsetsa makhalidwe ndi kubereka kwa python za mpira n'kofunika kwambiri kuti tiyamikire njira zawo zopulumutsira ndi zovuta zomwe amakumana nazo kuthengo.
Usiku
Mpira python makamaka usiku, kutanthauza kuti amakhala achangu kwambiri usiku. Khalidweli limawathandiza kupewa adani masana ndikupeza nyama zomwe zimadya, zomwe nthawi zambiri zimagwira ntchito usiku.
Payekha
Mpira python nthawi zambiri ndi nyama zokhala paokha, ndipo nthawi zambiri samapanga magulu amagulu. Amadziwika ndi moyo wawokha ndipo amakonda kukhala ndi gawo lawo.
Zizolowezi Zodyetsera
Monga njoka zokhotakhota, python za mpira zimagwira nyama yawo pomenya kenako ndikuzungulira matupi awo mozungulira wovulalayo, ndikuyimitsa mpweya. Zakudya zawo zimakhala ndi zinyama zazing'ono, mbalame, ndipo nthawi zina, zokwawa. Kutchire, amadya makoswe, monga mbewa ndi makoswe.
Kubalana
Mpira python ndi oviparous, kutanthauza kuti amaikira mazira. Nyengo yokwerera nthawi zambiri imachitika m’nyengo yadzuwa, ndipo zazikazi zimaikira mazira, amene amatalikiridwa m’njira zosiyanasiyana, monga m’machulu a chiswe. Izi zimatsimikizira kuti mazira amakhalabe pamtunda wokhazikika komanso chinyezi.
Mkhalidwe Woteteza
M'madera awo, ana a python amakumana ndi zoopsa zingapo kwa anthu awo, kuphatikizapo kuwonongeka kwa malo chifukwa cha kudula mitengo ndi ulimi, komanso zochitika za anthu monga kusaka nyama ndi khungu lawo. Kusonkhanitsa kwa malonda a ziweto zakhudzanso chiwerengero chawo kuthengo. Mbalame za python zalembedwa pa International Union for Conservation of Nature (IUCN) Red List monga mitundu ya "Chodetsa Chochepa." Komabe, ndikofunikira kuyang'anira kuchuluka kwa anthu komanso komwe amakhala kuti atsimikizire kuti akukhalapo kwa nthawi yayitali.
Mpira Pythons mu Pet Trade
Kuphatikizika kwapadera kwa mtundu wa python wa kukula kwake, kufatsa, ndi maonekedwe ochititsa chidwi zapangitsa kuti ikhale imodzi mwa mitundu yotchuka kwambiri ya njoka pa malonda a ziweto. Kupezeka kwawo mumitundu yosiyanasiyana yamitundu, yomwe imabwera chifukwa cha kuswana kosankha, kwathandiziranso chidwi chawo monga ziweto. Zotsatira zake, python za mpira zimaberekedwa mu ukapolo pamsika wa ziweto pamlingo waukulu.
Mitundu ya morphs
Kuphatikiza pa mitundu ndi mawonekedwe omwe amapezeka mwachilengedwe, ma python a mpira amawonetsa mitundu yambiri yamitundu yomwe imabwera chifukwa cha kusintha kwa ma genetic. Ma morphs awa akhala akufunidwa kwambiri ndi osonkhanitsa ndi okonda. Mitundu ina yodziwika bwino yamitundu ndi:
- Chilubino: Anatondo a mpirawa alibe mtundu wakuda, ndipo zolembera zawo za bulauni zimasinthidwa kukhala zachikasu kapena lalanje, zomwe zimapangitsa kuti aziwoneka alubino.
- Piebald: Piebald ball python amawonetsa zigamba zoyera, zosakanikirana ndi mitundu yake. Izi zimawapatsa mawonekedwe a piebald kapena pied.
- Chitumbuwa: Pastel morph imapangitsa kuti pakhale ma toni achikasu ndi ofiirira, ndikupanga mawonekedwe owoneka bwino.
- Kaminoni: Mpira wa sinamoni python ali ndi mawonekedwe akuda, ofiira-bulauni poyerekeza ndi morph wamba.
- Nthochi: Mitundu ya nthochi imakhala ndi mtundu wachikasu ndi lalanje, zomwe zimapangitsa kuti zikhale zamtengo wapatali pakati pa okonda njoka.
Ma morphs amtunduwa sanangowonjezera maonekedwe osiyanasiyana a python za mpira koma adachititsanso chidwi ndi zamoyozo komanso kuswana kwawo kogwidwa.
Kuweta Ziweto
Mpira python amapanga ziweto zabwino kwambiri kwa oyamba kumene komanso odziwa bwino njoka. Kukula kwawo kochepa, kufatsa kwawo, komanso kusamalidwa kosavuta kwathandizira kutchuka kwawo. Komabe, eni ake ayenera kufufuza ndi kukonzekera udindo wosamalira njoka yoweta. Kuweta koyenera, komwe kumaphatikizapo kutsekera koyenera, kuwongolera kutentha ndi chinyezi, ndi zakudya zoyenera, ndizofunikira pa thanzi ndi moyo wa zokwawazi.
Kuswana Kwaukapolo ndi Kusamalira
Kuweta nsato zogwidwa ukapolo zasanduka bizinesi yopita patsogolo. Mitundu yambiri ya python yomwe imapezeka mu malonda a ziweto imaberekedwa mu ukapolo, zomwe zimathandiza kuchepetsa kufunikira kwa anthu ogwidwa kuthengo ndipo, chifukwa chake, zimakhudza anthu awo akutchire. Njira zoweta mwanzeru zimafuna kuteteza mitundu yosiyanasiyana ya mitundu ya zamoyozo ndikukhalabe athanzi, omwe ali ogwidwa mosiyanasiyana.
Kuonjezera apo, zoyesayesa zina zoteteza ndi mabungwe adzipereka kuti ateteze malo achilengedwe a python zamtundu wawo. Kuteteza malowa sikumangopindulitsa njoka komanso kumathandizira kuti zamoyo zosiyanasiyana komanso zachilengedwe zizikhala bwino m'madera omwe amakhala.
Kutsiliza
Mpira python, omwe amadziwikanso kuti royal python, amachokera ku West ndi West-Central Africa, komwe amakhala m'madera osiyanasiyana, kuchokera kumapiri mpaka ku nkhalango zamvula. Izi zing'onozing'ono, zopanda ululu njoka za constrictor zimadziwika chifukwa cha maonekedwe awo ochititsa chidwi. Amatha kusintha posankha malo okhala ndipo nthawi zambiri amapezeka m'mphepete mwa nkhalango, m'madera olimapo, ngakhalenso pafupi ndi mapiri a chiswe.
Monga zolengedwa zausiku ndi zokhala paokha, ndi alenje aluso, makamaka amadya nyama zazing’ono zoyamwitsa ndi mbalame. Njira yawo yoberekera imaphatikizapo kuikira mazira, omwe nthawi zambiri amakulungidwa m'machulu a chiswe.
Ngakhale amakumana ndi ziwopsezo zosiyanasiyana zakuthengo, kuphatikiza kutayika kwa malo ndi kusonkhanitsa kwa malonda a ziweto, atchuka kwambiri ngati ziweto chifukwa cha kukula kwawo, kufatsa kwawo, komanso mitundu ingapo yamitundu yosiyanasiyana yomwe amabadwira muukapolo. Makampani oweta omwe ali ogwidwa samangopereka anthu pa malonda a ziweto komanso amathandizira kuteteza zinyama pochepetsa kufunikira kwa zinyama zogwidwa kuthengo.
Kumvetsetsa komwe kunayambira komanso mbiri yachilengedwe ya python za mpira ndikofunikira kwa iwo omwe amawasunga ngati ziweto komanso kwa iwo omwe ali ndi chidwi chosamalira zokwawa zochititsa chidwizi. Mpira wa python ndi chitsanzo cha mphambano yosunga nyama zakuthengo, kuswana kwa anthu ogwidwa, komanso kukhala ndi ziweto moyenera, ndipo nkhani yawo ndi chitsanzo cha kukhazikika kwa malonda a ziweto zakunja.
