O Manulele ma a latou Uiga Fa'afuafua i le Taumalulu

Fai Fai Manulele Fua i le Taumalulu

A o paʻu le vevela ma ufitia le lalolagi i se palanikeke o le kiona, atonu e taumānatu se tasi: pe faʻaauau pea ona tuʻu fuamoa e manulele i masina o le taumalulu? O le tali i lenei fesili e eseese e faalagolago i le ituaiga o manulele ma a latou fetuunaiga tulaga ese e ola ai i siosiomaga malulu.

O le tele o ituaiga o manulele e faimalaga atu i tau mafanafana i le taimi o le taumalulu, lea e mafai ai ona latou maua le tele o meaʻai ma tulaga lelei o le ofaga. O nei manu felelei e masani lava ona tuʻuina a latou fua i masina o le tautotogo ma le taumafanafana, faʻaaoga lelei aso uumi ma le vevela o le vevela.

Ae ui i lea, o loʻo i ai nisi o manulele e filifili e tumau i vaega malulu i le taumalulu atoa. O nei manulele malolosi ma maufetu ua iai ni ta'iala fa'apitoa e feagai ai ma tulaga malulu. E mafai ona latou fauina ni ofaga fa'amama pe su'e ni nofoaga malu e mafai ona latou mafanafana ai. I nei tulaga, e mafai ona faʻaauau pea ona tuʻu fuamoa e manulele i masina o le taumalulu.

E taua le matauina o fuamoa e tuu i le taumalulu e feagai ma se tulaga sili atu ona lamatia o le le ola ona o le leaga o le tau. O le maualalo o le vevela ma le leai o ni mea'ai e faigata ai ona ola moa. Ae ui i lea, o nisi ituaiga o manulele ua fetuutuunai i nei luitau ma ua mafai ona tausia lelei a latou tama e oo lava i masina sili ona malulu o le tausaga.

I le faaiuga, e ui o le tele o ituaiga o manulele e le masani ona tuʻu fuamoa i le taumalulu, e iai tuusaunoaga i lenei tulafono. O nisi o manulele ua latou faia ni auala tulaga ese e ola ai ma fanafanau i siosiomaga malulu. O nei manulele o loʻo faʻaauau pea ona maofa i tatou i lo latou gafatia e fetuunai ma olaola i le feagai ai ma faigata.

Manulele ma a latou Uiga Faamoega

O manu felelei o ni meaola mataʻina e faʻaalia le tele o masaniga faʻanofo. O nei amioga uiga ese e mautinoa ai le ola o latou ituaiga ma e manaia le suʻesuʻeina.

E tele ituaiga o faamoega manulele, e tofu ma ona uiga. O nisi manulele e fausia ni ofaga lapopoa e faaaoga ai mea eseese, a o isi e fai ni ofaga faigofie e faaaoga ai ni nai lala.

O se tasi ituaiga faamoega masani o le faamoega ipu, lea e fausia e ala i le lalagaina faatasi o lala laiti, mutia, ma isi mea o le laau. O lenei ituaiga faamoega e maua ai se siosiomaga saogalemu ma le mafanafana mo fuamoa ma ofaga.

O le isi ituaiga o faamoega o le ofaga lua, lea e fausia i totonu o se laau omo, ofaga o manu felelei, po o se fausaga na faia e tagata e pei o se fale manulele. O faamoega o le lua e maua ai le puipuiga sili mai manu feʻai ma elemene.

O nisi o manulele o ni fafaga i eleele, o lona uiga latou te fauina o latou ofaga i luga o le eleele. O nei faamoega e masani lava o ni paʻu faigofie i le palapala poʻo le mutia, faʻapipiʻiina i fulu poʻo isi mea vaivai. O faamoega eleele e mafai ona maua i le tele o nofoaga e nonofo ai, e amata mai i mutia matala i nofoaga togavao.

O isi manulele, e pei o ituaiga o tofē, e manaʻo e fai o latou ofaga i luga o papa papa poʻo foliga papa. O nei faamoega e mafai ona manaia tele, faatasi ai ma nisi o manulele o loʻo ofaga i luga o tofē o loʻo fauina ni fausaga tetele e faia i laau.

E taua le maitauina e le o manulele uma e fausia ni ofaga. O nisi o manulele, e pei o le cuckoo, e tuʻu a latou fua i ofaga o isi ituaiga o manulele, ma tuʻu ai le tiute o le tausia aʻe o a latou tama i tagata e le masalomia.

Ole taimi ole faamoega e eseese ile ituaiga o manulele ma e masani ona a'afia ile tulaga e pei ole maua o mea'ai ma tulaga ole tau. E ui o le tele o manulele e manaʻo e ofaga i le taimi o le tautotogo ma le taumafanafana, o nisi o meaola e mafai ona amata faʻatupu i le amataga o le taumalulu.

O masaniga fa'amoega a manufelelei o se fa'amaoniga lea o lo latou fa'ata'ita'i mata'ina ma le fa'ata'atia. E ala i le malamalama ma le talisapaia o nei amioga, tatou te maua ai se talisapaia sili atu mo le eseesega ma le lavelave o le lalolagi avian.

Ituaiga faamoega Faataitaiga Ituaiga
faamoega ipu Robin, Pese Sparrow
Cavity ofaga Woodpecker, Bluebird
faamoega eleele Killdeer, Plover
faamoega papa Peregrine Falcon, Common Murre

Aafiaga ole Tau ile Fa'atupu Manulele

O le tau e iai sona sao taua i le fuafuaina o le manuia o le fanauina o manulele. O ituaiga manulele eseese ua fetuutuunai i tau patino ma fa'alagolago i nisi o fa'ailoga si'osi'omaga e fa'atupu manuia ai.

O le vevela ma le ao o ni mea taua e lua e a'afia ai le toe gaosia o manulele. A o faasolo ina umi ma mafanafana aso i le tautotogo, o le tele o ituaiga o manulele e amata a latou vaitau faʻaleleia. O le faateleina o le malamalama o le ao e mafua ai suiga o le hormonal i manulele, ma mafua ai ona latou faia amioga faauoga ma fausia ni ofaga.

Ae ui i lea, o tulaga ogaoga o le tau e pei o lamala poʻo afa tetele e mafai ona faʻalavelaveina le faʻaleleia o manulele. Mo se faʻataʻitaʻiga, o taimi uumi o le vevela ma le vevela o le tau e mafai ona faʻaitiitia ai le maua o iniseti, o se meaʻai taua mo le tele o ituaiga o manulele. O lenei utiuti o mea'ai e mafai ona o'o atu ai i le fa'aititia o le fa'ato'aga manuia ma e o'o lava i le fa'aitiitia o le faitau aofa'i.

E le gata i lea, o suiga o le tau e mafai ona suia ai le taimi o mea tau vaitau. O le vevela o le vevela e mafai ona fuga vave ai laau, faʻalavelaveina le taimi faʻatulagaina o femalagaiga o manulele ma le maua o iniseti mo le fafagaina o a latou fanau.

O nisi ituaiga o manulele ua fetuunai e tuʻu a latou fua i le taumalulu, faʻaaoga lelei le tau malulu poʻo le maua o meaʻai. Ae ui i lea, o nei fetuutuunaiga e patino i nisi ituaiga o manulele ma e le masani ai i manulele uma. O le tele o ituaiga o manulele e fiafia e fafaga i le tautotogo ma le taumafanafana pe a tele meaʻai.

O le Tau A'afiaga i le Fa'atupuina o Manulele
māfanafana O le maualuga o le vevela e mafai ona aʻafia ai le metabolism o manulele ma le maualuga o le malosi, e aʻafia ai lo latou gafatia e toe gaosia.
māmā O suiga ile umi ole ao e afua ai suiga ole hormonal e amata ai amioga fa'afailele.
Tulaga ogaoga o le tau O lamala po'o afā tetele e mafai ona fa'alavelaveina le maua o mea'ai ma nofoaga e teu ai, ma fa'aititia ai le manuia o le fa'ato'aga.
Suiga o le tau Suia le taimi o mea e tutupu i le vaitau, e a'afia ai le maua o mea'ai e mana'omia mo le toe gaosia manuia.

I le faaiuga, o le tau e iai sona aafiaga taua i le toe gaosia o manulele. O le vevela, malamalama o le ao, mea leaga o le tau, ma suiga o le tau o loʻo i ai uma lava se sao i le fuafuaina o le faʻaleleia o le manuia ma le faʻateleina o le faitau aofaʻi i ituaiga o manulele. O le malamalama i nei a'afiaga e taua tele mo taumafaiga fa'asao ma le puleaina o le faitau aofa'i o manulele i se suiga o le tau.

Fetuunaiga mo Faamoega o le Tau malulu

E tele fetuutuunaiga na fa'atupuina e manulele e ola ai ma olaola i tulaga malulu o le tau. O nei fetuunaiga e mafai ai ona latou faʻaauau le ofaga ma toe faʻaleleia e oʻo lava i masina malulu.

O se tasi fetuunaiga taua o le insulation. E tele fulu o manulele e maua ai se puipuiga lelei mai le malulu. E maileia e nei fulu le ea latalata i le tino o le manulele, ma maua ai se vaega o le mafanafana. O nisi ituaiga o manulele e iai fo'i fulu fa'apitoa e maua ai le fa'amalu fa'aopoopo.

O le isi fetuutuuna'iga o le mafai lea ona su'e pe faia ni nofoaga malutaga. O manulele e tomai i le suʻeina o nofoaga puipuia, e pei o lua o laʻau, vao mafiafia, poʻo ni fausaga e faia e tagata e pei o fale manulele. O nei nofoaga malu e puipuia ai i latou mai matagi malolosi ma fesoasoani e faatumauina se vevela e fai si mautu.

E le gata i lea, o nisi o manulele o loʻo faʻapipiʻi faʻatasi i le taimi o le taumalulu. O lona uiga o le tele o manulele o le a fefaʻasoaaʻi se faamoega masani, faʻapipiʻi faʻatasi e mafanafana. O lenei amio e fa'atuputeleina ai le vevela o le tino ma fa'ataga ai manu felelei e fa'asaoina le malosi.

E maualuga atu fo'i fua fa'atatau o le metabolic i le tau malulu e fa'atupuina ai le vevela o le tino. Latou te 'aina le tele o mea'ai e fa'afetaui ai lo latou mana'omia o le malosi. O le tele o ituaiga o manulele e faalagolago i meaʻai masani e pei o vine, fatu, ma iniseti, ia e tele i le taumalulu ma maua ai meaʻai talafeagai.

O le mea mulimuli, o nisi o manulele e iai suiga fa'apitoa e fa'amafanafanaina ai a latou fuamoa i le taimi o le fa'atupu. Mo se fa'ata'ita'iga, o nisi ituaiga o manulele atonu e iai ni pa'u, o vaega ia o le pa'u o le manava e mafai ona tu'u sa'o le vevela o le tino i fuamoa. E fesoasoani lea i le faatumauina o le vevela sili ona lelei mo le tuputupu aʻe o pepe.

I le fa'ai'uga, ua faia e manulele ni fetuutuuna'iga eseese mo le fa'amoega o le tau malulu. O nei fetuutuuna'iga e aofia ai le fa'a'ese'esega, su'eina o nofoaga malutaga, fa'aputuga fa'alaua'itele, fa'atuputeleina fua ole metabolic, ma faiga fa'apitoa fa'amafanafana fuamoa. O nei ta'iala e mafai ai e manulele ona tausia lelei a latou tama e oo lava i tulaga faigata o le taumalulu.

Manulele Femalagaa'i ma Fa'atosina Fa'a-Taimi

O le tele o ituaiga o manulele ua fetuutuunai i suiga o le tau e ala i le faimalaga atu i itulagi eseese i masina o le taumalulu. O nei manulele femalagaaʻi e malaga mamao e suʻe nofoaga talafeagai e faʻaleleia ai ma sili atu le tele o meaʻai. O le faʻagasologa o femalagaiga e le gata ina faʻamalosia e le manaʻoga e maua ni tulaga talafeagai mo le ola, ae faʻapea foi mo le faʻaleleia.

O se tasi o mafuaaga autu e feoai ai manulele o le faʻaaogaina lea o le tele o meaʻai i nofoaga eseese. A oo i le tau mālūlū, e tau utiuti meaʻai i o latou nofoaga e fafaga ai, ma e tatau i manulele ona faimalaga atu i isi itulagi e suʻe se sapalai e sili atu ona faatuatuaina. E mafai e manu felelei ona siaki suiga i mea'ai avanoa ma fetuutuuna'i a latou auala e tusa ai.

O le fa'atupuina o vaitau e feso'ota'i vavalalata ma fa'asologa o femalagaiga a manulele. O manufelelei nei e fa'atulagaina le vaitau o le fa'ato'aga ma le maua o mea'ai ma le tau e sili ona talafeagai mo le tausiga o a latou tama. E ala i le faimalaga atu i itulagi eseese, e mafai ona latou faʻamautinoa latou te maua le avanoa i punaoa sili ma tulaga mo le faʻaleleia lelei.

Migration fanafānauga
Femalaga'i e su'e mea'ai Taimi fa'atupuina ma le maua o mea'ai
Malaga mamao Femalaga'i i nofoaga talafeagai e fa'afaileleina ai
Su'esu'eina suiga o mea'ai Iloiloina tulaga o le tau mo le tausiaina o talavou

I le aotelega, o manu felelei ua fausia se faiga faʻapitoa o femalagaiga ma faʻatoʻaga e mafai ai ona latou ola ma olaola i siosiomaga eseese. O lo latou gafatia e fetuutuunai i suiga o tulaga ma fetuutuunai a latou amio e tusa ai o se molimau i le maoae o le maufetuuna'i ma le fetuutuunai o nei meaola ofoofogia.

Manulele e faamoega i le tausaga atoa

E ui o le tele o manu felelei e feoaʻi i masina o le taumalulu, ae o loʻo i ai nisi o loʻo nonofo moni i o latou nofoaga faʻatoʻaga i le tausaga atoa. O manu felelei nei e fetaui lelei i tulaga faigata o le taumalulu ma ua faʻaleleia auala e ola ai ma manuia.

O se tasi o faʻataʻitaʻiga o se manulele e ofaga i le tausaga atoa o le Northern Cardinal. O lenei manulele mumu mumu o se vaaiga masani i le tele o tuafale ma togalaau i le gasologa o le tausaga. E ui lava i le malulu o le tau, e mafai e le Northern Cardinal ona tatalia le vevela ma faʻaauau pea ona fausia ni ofaga ma tausia aʻe i le taimi o le taumalulu. O latou ofaga e masani ona natia i vao mafiafia ma laau, e maua ai le puipuiga mai elemene.

O le isi manulele e ofaga i le tausaga atoa o le American Goldfinch. O tama'i manulele samasama ia e lauiloa i o latou fulufulu pupula, aemaise lava i le vaitau o le fa'ato'aga. O le American Goldfinch o se tagata e 'ai fatu ma e mafai ona maua meaʻai e oʻo lava i masina malulu. Latou te fauina o latou ofaga i le taufaaiuiuga o le tau mafanafana, e masani lava i laau talatala po o isi laau uumi, ma tausia a latou tama pe a pa'ū le vevela.

O le Black-capped Chickadee o se isi manulele e tumau i lona nofoaga faamoega i le taumalulu atoa. O nei manulele laiti, malolosi e masani ona maua i togavao ma nofoaga i le taulaga. Latou te fauina o latou faamoega i totonu o laʻau, e faʻaaoga ai le limu, fulufulu, ma isi mea vaivai e fausia ai se siosiomaga mafanafana mo a latou fuamoa ma tamaiti. Ua atiina ae foi e le Black-capped Chickadee le malosi e faaitiitia ai le vevela o lona tino i po malulu malulu, faasaoina le malosi ma mautinoa le ola.

O isi manulele e ofaga i tausaga taʻitasi e aofia ai le House Sparrow, Blue Jay, ma Carolina Wren. O nei manulele taʻitasi e iai a latou lava fetuunaiga tulaga ese e mafai ai ona latou olaola i masina o le taumalulu. E ala i le filifili e nonofo i o latou nofoaga faamoega ma faʻaauau ona fanafanau, o nei manulele e faʻamautinoa le ola o a latou ituaiga ma saofagā i meaola eseese o latou faʻalapotopotoga.

Taua o le Malamalama i Faiga Fa'anofo Manu

O le malamalama i mamanu fa'anofo manu e taua mo le a'oa'oina atili e uiga i amioga ma le si'osi'omaga o manulele. E ala i le suʻesuʻeina o latou masaniga faʻanofo, e mafai ai e saienitisi ma tagata fiafia manu ona maua ni faʻamatalaga taua i vaega eseese o le ola avian.

O se tasi o mafua'aga autu e taua ai le malamalama i mamanu fa'anofo manu ona e mafai ona maua ai fa'amatalaga e uiga i le fa'atupuina manuia ma le fa'ateleina o le faitau aofa'i. E ala i le mataituina o nofoaga o faamoega ma le matauina o le aofaʻi o fuamoa e faʻataʻoto, le aofaʻi o tamaʻi manu e lele manuia, ma le manuia atoa o le faʻaleleia o se ituaiga o manulele, e mafai e tagata suʻesuʻe ona iloilo le soifua maloloina ma le malosi o le faitau aofaʻi o manulele.

E lē gata i lea, e mafai fo'i ona fa'ailoa mai fa'amatalaga taua e uiga i le tulaga lelei o nofoaga ma suiga o le si'osi'omaga. Mo se fa'ata'ita'iga, o suiga i le taimi e fai ai fa'amoega e mafai ona fa'ailoa mai ai suiga o le tau, e pei o tautotogo muamua po'o le tuai o tau malulu. O le malamalama i nei suiga e mafai ona fesoasoani i tagata su'esu'e ma tagata fa'asao e iloa ai nofoaga e ono lamatia ma fausia ni ta'iala e puipuia ai le faitau aofa'i o manulele ma o latou nofoaga.

E ala i le malamalama i mamanu fa'anofo manu, e mafai ai fo'i ona tatou a'oa'o atili e uiga i amioga fa'apitoa ma fetuutuuna'iga. E eseese ituaiga o manu felelei e eseese a latou faiga faamoega, e amata mai i le faamoega nofo toatasi i le au faifaato'aga colonial. O nisi o manulele e fausia ni ofaga lapopoa, ae o isi e faʻaogaina fausaga o loʻo iai poʻo ni lua. O le su'esu'eina o nei fa'ata'ita'iga e mafai ona maua ai ni fa'amatalaga i le tulaga fa'alesiosiomaga ma amioga a manu eseese.

E le gata i lea, o le malamalama i mamanu faʻanofo manu e mafai foi ona iai ni faʻaoga aoga. Mo se faʻataʻitaʻiga, pe a fuafuaina ni galuega faufale poʻo le faʻatinoina o faiga faʻatautaia o fanua, o le malamalama i masaniga faʻafefe o manulele e mafai ona fesoasoani e aloese mai le faʻalavelave poʻo le faʻaleagaina o nofoaga taua. E mafai ona fa'aitiitia ai a'afiaga leaga i le faitau aofa'i o manulele ma saofagā i le fa'asaoina o meaola eseese.

I le fa'ai'uga, o le malamalama i mamanu fa'anofo manu e taua tele mo su'esu'ega fa'asaienisi, taumafaiga fa'asao, ma le malamalama lautele o le si'osi'omaga o manulele. E ala i le su'esu'eina o uiga faamoega a manufelelei, e mafai ai ona tatou maua ni fa'amatalaga i le manuia o le fa'ato'aga, fa'atuputeleina o le faitau aofa'i, tulaga lelei o nofoaga, ma fetuutuuna'iga fa'apitoa. O lenei malamalama e taua tele mo le puipuia ma le faʻasaoina o le faitau aofaʻi o manulele ma o latou nofoaga.

Vitio:

E faʻafefea ona faʻatupuina le tele o moa i le taumalulu

Ata o le tusitala

Dr. Chyrle Bonk

O Dr. Chyrle Bonk, o se fomai manu tuuto, ua tuufaatasia lona alofa mo manu ma le sefulu tausaga o le poto masani i le tausiga o manu fefiloi. Faatasi ai ma ana sao i lomiga a fomai manu, na te pulea lana lava lafu povi. A le faigaluega, e fiafia o ia i laufanua toafilemu o Idaho, e suʻesuʻe le natura ma lona toʻalua ma lana fanau e toʻalua. Na maua e Dr. Bonk lana Doctor of Veterinary Medicine (DVM) mai le Oregon State University i le 2010 ma fa'asoa lona tomai e ala i le tusitusi mo upegatafa'ilagi ma mekasini.

Tuua se Faamatalaga