बिबट्या गेकोस किती वेळा शेड करतात?

बिबट्या गेकोसचा एक अनोखा आणि वेधक पैलू म्हणजे त्यांची शेडिंग प्रक्रिया. सस्तन प्राण्यांच्या विपरीत, जे सतत वाढतात आणि केस किंवा फर गळतात, बिबट्या गेकोससारखे सरपटणारे प्राणी वेळोवेळी त्यांची त्वचा गळतात. ही नैसर्गिक प्रक्रिया त्यांच्या वाढीसाठी, आरोग्यासाठी आणि कल्याणासाठी आवश्यक आहे. या सर्वसमावेशक मार्गदर्शकामध्ये, आम्ही बिबट्याच्या गेकोच्या शेडिंग प्रक्रियेची गुंतागुंत, त्याची वारंवारता, चिन्हे, कारणे आणि जीवनाच्या या अत्यावश्यक टप्प्यात तुमच्या गीकोला कशी मदत करावी याचा समावेश करू.

बिबट्या गेकोसमध्ये शेडिंगचे महत्त्व

बिबट्या गेको किती वेळा शेड करतात हे जाणून घेण्यापूर्वी, त्यांच्या आरोग्यासाठी आणि जगण्यासाठी शेडिंग का आवश्यक आहे हे समजून घेणे महत्त्वाचे आहे.

1. वाढ

सर्व सरपटणाऱ्या प्राण्यांप्रमाणे, बिबट्या गेकोसची बाह्य त्वचा कठोर असते जी त्यांच्या शरीरासह वाढत नाही. सस्तन प्राण्यांच्या फर किंवा पक्ष्यांच्या पिसांप्रमाणे सतत वाढण्याऐवजी, सरपटणारे प्राणी त्यांची जुनी त्वचा काढून टाकून आणि खाली एक नवीन, मोठा थर उघडून वाढतात. ही प्रक्रिया त्यांना वयानुसार त्यांचा वाढता आकार सामावून घेण्यास अनुमती देते.

2. जुनी त्वचा काढून टाकणे

शेडिंग जुनी, खराब झालेली किंवा मृत त्वचा काढून टाकण्यास देखील मदत करते. कालांतराने, त्वचेच्या बाहेरील थरात घाण, मृत पेशी आणि परजीवी जमा होऊ शकतात. शेडिंगमुळे बिबट्या गेकोला या जुन्या त्वचेपासून मुक्तता मिळते आणि स्वच्छ आणि निरोगी राहता येते.

3. कायाकल्प

त्वचा काढण्याची प्रक्रिया तुमच्या बिबट्या गेकोच्या शरीराला पुनरुत्पादन आणि पुनरुज्जीवन करण्याची संधी देते. शेडिंगनंतर प्रकट होणारी नवीन त्वचा बर्याचदा उजळ, स्पष्ट आणि रंगात अधिक दोलायमान असते.

4. दृष्टी आणि संवेदी धारणा

बिबट्या गेकोस, अनेक सरपटणाऱ्या प्राण्यांप्रमाणे, त्यांच्या डोळ्यांवर चष्मा किंवा आयकॅप नावाचा एक विशेष स्केल असतो. हे स्केल शेडिंग प्रक्रियेदरम्यान देखील शेड केले जाते. आयकॅप काढून टाकल्याने तुमची गेको स्पष्ट आणि अबाधित दृष्टी राखते याची खात्री करते.

5. परजीवी नियंत्रण

शेडिंगमुळे गकोला बाहेरील परजीवीपासून मुक्त करण्यात मदत होऊ शकते, कारण हे परजीवी अनेकदा जुन्या, मृत त्वचेला जोडतात.

शेडिंग इतके महत्त्वाचे का आहे हे आता आम्हाला समजले आहे, ही प्रक्रिया बिबट्या गेकोमध्ये किती वेळा होते ते शोधू या.

बिबट्या गेकोसमध्ये शेडिंग वारंवारता

बिबट्या गेकोस विकासाच्या अनेक टप्प्यांतून जातात आणि शेडिंगची वारंवारता त्यांच्या संपूर्ण आयुष्यात बदलते. त्यांच्या जीवनाच्या सुरुवातीच्या काळात शेडिंग बहुतेक वेळा होते, जेव्हा ते जलद वाढ अनुभवतात. जीवनाच्या वेगवेगळ्या टप्प्यांवर शेडिंग फ्रिक्वेन्सीचे ब्रेकडाउन येथे आहे:

1. अंडी आणि किशोर

उबवणी, किंवा लहान बिबट्या गेकोस, प्रौढांपेक्षा जास्त वेळा शेड करतात. आयुष्याच्या पहिल्या काही महिन्यांत, अंडी दर 10-14 दिवसांनी बाहेर पडू शकतात. ही उच्च शेडिंग वारंवारता प्रामुख्याने त्यांच्या जलद वाढीमुळे आहे.

तारुण्य, जे उबवणुकीपेक्षा किंचित जुने आहेत, ते देखील तुलनेने अनेकदा शेड करतात. त्यांच्या वाढीच्या अवस्थेत ते सामान्यत: दर 15-20 दिवसांनी शेड करतात.

2. उपप्रौढ आणि प्रौढ

बिबट्या geckos त्यांच्या पोहोचू म्हणून subadult आणि प्रौढ टप्प्यात, त्यांचा वाढीचा दर लक्षणीयरीत्या कमी होतो. परिणामी, ते त्यांच्या तरुण समकक्षांप्रमाणे वारंवार कमी पडत नाहीत. उप-प्रौढ सहसा दर 20-30 दिवसांनी गळतात, तर प्रौढ बिबट्या गेकोस दर 4-6 आठवड्यांनी किंवा त्याहूनही अधिक काळ गळतात.

हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की ही सामान्य मार्गदर्शक तत्त्वे असताना, शेडिंग वारंवारता वैयक्तिक गेकोमध्ये बदलू शकते. आहार, पर्यावरणीय परिस्थिती, आनुवंशिकता आणि एकूण आरोग्य यासारखे घटक प्रत्येक गीकोच्या शेडिंग रेटवर प्रभाव टाकू शकतात.

शेड जवळ येण्याची चिन्हे

बिबट्या गेकोने त्यांची त्वचा टाकण्यापूर्वी, त्यांच्या वागण्यात आणि स्वरूपातील अनेक लक्षणीय चिन्हे आणि बदल आहेत ज्या आपण पाहू शकता. ही चिन्हे ओळखणे तुम्हाला शेडिंग प्रक्रियेची अपेक्षा आणि तयारी करण्यात मदत करू शकते. येथे सामान्य चिन्हे आहेत जी जवळ येत असलेल्या शेडला सूचित करतात:

1. निस्तेज आणि ढगाळ डोळे

येऊ घातलेल्या शेडच्या सुरुवातीच्या लक्षणांपैकी एक म्हणजे निस्तेज, ढगाळ डोळे दिसणे. बिबट्या गेकोचे डोळे झाकून एक पारदर्शक चष्मा (आयकॅप) असतो आणि शेडिंग करण्यापूर्वी हा चष्मा अपारदर्शक आणि धुके बनतो. या तात्पुरत्या डोळ्यांच्या ढगाळपणाला "नेत्र अपारदर्शकता" असे म्हणतात. हे अनेक दिवस टिकू शकते आणि गेकोची दृष्टी बिघडू शकते.

2. त्वचा निस्तेज होते

ढगाळ डोळ्यांव्यतिरिक्त, गेकोची संपूर्ण त्वचा निस्तेज आणि निस्तेज दिसू शकते. रंग फिकट दिसू शकतो आणि तुमच्या लक्षात येईल की गेकोच्या त्वचेवरील नमुने कमी परिभाषित आहेत.

3. लपविण्याची वाढलेली वर्तणूक

बिबट्या गेकोस अनेकदा त्यांच्या आवारात लपण्याची जागा शोधतात जेव्हा ते शेड घालण्याच्या तयारीत असतात. ते कमी सक्रिय होऊ शकतात आणि त्यांच्या लपंडाव, बुरुज किंवा इतर निर्जन भागात जास्त वेळ घालवू शकतात.

4. भूक कमी

शेडिंगशी संबंधित एक सामान्य वर्तनात्मक बदल म्हणजे भूक कमी होणे. या कालावधीत बिबट्या गेकोस कमी खातात किंवा अन्न पूर्णपणे नाकारू शकतात. जेव्हा त्यांना खाण्यात रस नसतो तेव्हा त्यांना जबरदस्तीने खायला न देणे किंवा त्रास देणे आवश्यक नाही.

5. अस्वस्थता

वाढलेले लपणे वैशिष्ट्यपूर्ण असले तरी, काही गेको अस्वस्थ होऊ शकतात आणि शेडिंग प्रक्रियेस मदत करण्याच्या प्रयत्नात वारंवार त्यांचे आवरण किंवा पृष्ठभागावर ओरखडे शोधू शकतात.

6. सैल त्वचा

शेडिंगची प्रक्रिया जसजशी वाढत जाते, तसतसे तुमच्या लक्षात येईल की गीकोची जुनी त्वचा सैल होऊ लागते आणि त्याखालील नवीन त्वचेपासून वेगळी होऊ लागते. हे डोके आणि मानेभोवती सर्वात स्पष्ट असू शकते.

एकदा तुम्ही ही चिन्हे पाहिल्यानंतर, शेडिंग प्रक्रियेद्वारे तुमच्या गकोला समर्थन देण्यासाठी योग्य परिस्थिती आणि काळजी प्रदान करणे महत्वाचे आहे.

शेडिंग प्रक्रिया

बिबट्या गेको त्यांची त्वचा अनेक वेगवेगळ्या टप्प्यांमध्ये टाकतात आणि या टप्प्यांना समजून घेतल्याने तुम्हाला प्रक्रियेदरम्यान तुमच्या गेकोला मदत होऊ शकते.

1. प्री-शेडिंग

प्री-शेडिंग स्टेज दरम्यान, आधी उल्लेख केलेल्या चिन्हांनुसार, गेकोचे शरीर शेडिंगसाठी तयार होते. प्रत्येक डोळ्यावरील चष्मा किंवा आयकॅप अपारदर्शक दिसू शकतो आणि गेकोची एकंदर त्वचा निस्तेज आणि फिकट दिसू शकते.

2. भिजवणे आणि हायड्रेटिंग

जसजशी जुनी त्वचा सैल होण्यास सुरुवात होते, बिबट्या गेकोस बहुतेक वेळा ओलावा शोधतात. त्यांना भिजवण्यास मदत करण्यासाठी तुम्ही स्वच्छ, कोमट पाण्याची उथळ डिश त्यांच्या आवारात देऊ शकता. पाण्यातील आर्द्रता जुनी त्वचा मऊ होण्यास मदत करते, ज्यामुळे ते काढणे सोपे होते.

3. चष्मा काढणे

शेड करण्याच्या पहिल्या भागांपैकी एक म्हणजे चष्मा किंवा आयकॅप, जो गेकोचे डोळे झाकतो. या आयकॅप्स सामान्यत: प्रथम येतात आणि एकदा स्पष्ट, चमकदार डोळे उघडतात. आयकॅप्स स्वतः काढण्याचा प्रयत्न करू नका, कारण गीको नैसर्गिकरित्या ते काढून टाकेल.

4. शरीराची शेडिंग

एकदा डोळ्यांच्या टोप्या काढल्या गेल्या की, गेकोच्या शरीराची गळती सुरू होते. ही एक हळूहळू प्रक्रिया आहे जिथे जुनी त्वचा नवीन त्वचेपासून सोलायला लागते. गेको वस्तूंवर घासतो किंवा जुनी त्वचा सैल करण्यासाठी तोंड वापरू शकतो.

5. शेड त्वचा खाणे

बिबट्या गेकोस त्यांची कातडी खाणे सामान्य आहे. हे वर्तन असामान्य वाटू शकते, परंतु ते एक उद्देश पूर्ण करते. जंगलात, शेड त्वचेचे सेवन केल्याने भक्षकांना त्यांच्या स्थानाकडे आकर्षित करू शकतील अशा पुराव्याची उपस्थिती कमी करण्यात मदत होते. याव्यतिरिक्त, शेड त्वचा पोषक तत्वांचा स्रोत प्रदान करते.

6. पोस्ट-शेडिंग

शेडिंग प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर, गेको स्वच्छ डोळ्यांसह दोलायमान दिसेल आणि त्याची त्वचा लक्षणीयपणे उजळ आणि अधिक रंगीत होईल. त्याच्या पायाची बोटे, शेपटी किंवा शरीराच्या इतर भागांवर जुन्या त्वचेचे कोणतेही तुकडे अडकलेले नाहीत याची खात्री करण्यासाठी गेकोच्या वर्तनाचे निरीक्षण करणे आवश्यक आहे.

शेडिंग दरम्यान आपल्या बिबट्या गेकोला मदत करणे

बिबट्या गेको सामान्यतः स्वतःहून शेडिंग करण्यास सक्षम असताना, प्रक्रियेद्वारे त्यांना मदत करण्यासाठी आणि समर्थन करण्यासाठी तुम्ही काही पावले उचलू शकता. येथे काही उपयुक्त टिपा आहेत:

1. योग्य आर्द्रता राखणे

तुमच्या गीकोच्या आवारातील आर्द्रता योग्य पातळीवर ठेवा. 20-40% च्या आसपास आर्द्रता पातळी बहुतेक वेळा योग्य असते, परंतु शेडिंग दरम्यान आर्द्रता किंचित (50-60% पर्यंत) वाढवणे फायदेशीर ठरू शकते. यामुळे जुनी त्वचा मऊ होण्यास मदत होते आणि ती काढणे सोपे होते.

2. ओलसर लपवा

योग्य आर्द्रता राखण्याव्यतिरिक्त, आवारात ओलसर लपवा. ओलसर झाकण म्हणजे ओलसर सब्सट्रेटने भरलेला निवारा (उदा. ओलसर कागदी टॉवेल्स, स्फॅग्नम मॉस किंवा नारळाची कॉयर). जेव्हा ते शेड करण्यासाठी तयार असेल तेव्हा गेको हे लपवा वापरू शकतो.

२. धीर धरा

शेडिंग प्रक्रियेत घाई करण्याचा किंवा त्यात हस्तक्षेप करण्याचा मोह टाळा. गेको नैसर्गिकरित्या ओतला जाईल आणि तुमची भूमिका योग्य परिस्थिती आणि समर्थन प्रदान करणे आहे. जुनी त्वचा स्वतः सोलण्याचा किंवा काढण्याचा प्रयत्न करू नका, कारण प्रक्रियेत तुम्ही गेकोला हानी पोहोचवू शकता.

4. अडकलेल्या शेडसाठी मॉनिटर

काहीवेळा, जुन्या त्वचेचे छोटे तुकडे गेकोच्या शरीराच्या काही विशिष्ट भागांना चिकटलेले राहू शकतात, जसे की बोटे किंवा शेपटी. जर तुम्हाला शेड अडकलेले कोणतेही क्षेत्र दिसले तर, ते काढण्यासाठी तुम्ही हळूवारपणे ओलसर कापसाच्या झुबकेचा वापर करू शकता. खूप सौम्य व्हा आणि कोणतीही दुखापत टाळा.

5. ताजे पाणी द्या

शेडिंग प्रक्रियेदरम्यान, गेकोला स्वच्छ, ताजे पाणी सहज उपलब्ध असल्याची खात्री करा. हायड्रेटेड राहणे महत्वाचे आहे, विशेषत: जर ते त्यांच्या शेड त्वचेचे सेवन करत असतील, कारण ते ओलावा आणि पोषक तत्वांचा स्रोत असू शकते.

6. हाताळणी टाळा

तुमचा बिबट्या गेको सोडत असताना, शक्य तितक्या हाताळणी कमी करणे चांगले. हाताळणी तणावपूर्ण असू शकते आणि शेडिंग प्रक्रियेत व्यत्यय आणू शकते. त्याऐवजी, त्यांचे बंदिस्त ठेवण्यावर लक्ष केंद्रित करा आणि ते योग्य परिस्थिती प्रदान करेल याची खात्री करा.

सामान्य शेडिंग समस्या आणि उपाय

बहुतेक बिबट्या गेकोस कोणत्याही मोठ्या समस्यांशिवाय त्यांची त्वचा गळतात. तथापि, शेडिंग दरम्यान काही सामान्य समस्या उद्भवू शकतात आणि त्यांचे निराकरण कसे करावे हे जाणून घेणे महत्वाचे आहे:

1. राखून ठेवलेले चष्मे (आयकॅप्स)

काहीवेळा, डोळ्याच्या टोप्या पूर्णपणे गळू शकत नाहीत, ज्यामुळे डोळ्यावर जुन्या त्वचेचा एक छोटासा तुकडा राहतो. असे झाल्यास, सुरक्षित काढण्याबाबत मार्गदर्शनासाठी सरपटणारे प्राणी पशुवैद्याचा सल्ला घ्या.

2. अपूर्ण शेड

काही प्रकरणांमध्ये, गेको आपली संपूर्ण त्वचा एका तुकड्यात टाकू शकत नाही. यामुळे जुन्या त्वचेचे ठिपके जोडलेले राहू शकतात. असे झाल्यास, उरलेली त्वचा हळूवारपणे काढून टाकण्यासाठी आधी नमूद केलेल्या "स्टक शेडसाठी मॉनिटर" टिपांचे अनुसरण करा.

3. पायाची बोटं किंवा शेपटीवर अडकलेला शेड

पायाची बोटे किंवा शेपटीवर अडकलेला शेड पत्ता न लावता सोडल्यास अधिक समस्या उद्भवू शकते. ओलसर कापसाचा बोळा वापरून अडकलेले शेड हळूवारपणे काढा. गेकोला इजा होऊ नये म्हणून खूप काळजी घ्या. समस्या कायम राहिल्यास, पशुवैद्याचा सल्ला घ्या.

4. दीर्घकाळापर्यंत शेडिंग

क्वचित प्रसंगी, गेकोला दीर्घकाळापर्यंत पाणी सोडण्यात अडचण येऊ शकते, जी अंतर्निहित आरोग्य समस्या दर्शवू शकते. जर तुमच्या गीकोला दीर्घकाळापर्यंत शेडिंगची समस्या येत असेल तर, सखोल तपासणी आणि निदानासाठी सरपटणाऱ्या पशुवैद्यकाचा सल्ला घ्या.

निष्कर्ष

शेडिंग हे बिबट्या गेकोच्या जीवनातील एक मूलभूत आणि आकर्षक पैलू आहे. या प्रक्रियेदरम्यान आपल्या गीकोला योग्य काळजी आणि समर्थन देण्यासाठी शेडिंगची वारंवारता, चिन्हे आणि टप्पे समजून घेणे आवश्यक आहे. योग्य पर्यावरणीय परिस्थिती निर्माण करून आणि आपल्या गीकोला नैसर्गिकरित्या शेड करण्यास अनुमती देऊन, आपण त्याचे आरोग्य, चैतन्य आणि संपूर्ण कल्याण सुनिश्चित करण्यात मदत करू शकता. शेडिंग हे केवळ शारीरिक नूतनीकरणच नाही तर बंदिवासात असलेल्या निरोगी आणि भरभराटीच्या बिबट्या गकोचे दृश्य लक्षण देखील आहे.