Okwu mmalite: ikike dị omimi nke oke
Ejikọla oke oke na ọchịchịrị na abalị. Ha na-agbagharị na ndò, na-eme nke ọma na gburugburu ebe ndị mmadụ na-adịghị ahụkebe ma ọ bụ ọbụna na-asọ oyi. Otú ọ dị, n'agbanyeghị aha ọma ha dị ka ụmụ ahụhụ na ndị na-ebu ọrịa, oke nwere ikike dị iche iche na-adọrọ mmasị na-enyere ha aka ịlanarị n'ọnọdụ ndị ga-esiri ihe ndị ọzọ e kere eke ike. Otu n'ime ikike ndị a kacha adọrọ mmasị bụ ikike ha chere na ha nwere ịhụ ihe n'ọchịchịrị. Ma nke a ọ̀ bụ nnọọ akụkọ ifo, ka ọ̀ bụ eziokwu dị n’azụ ya?
Echiche ụgha ma ọ bụ eziokwu: oke nwere ike ịhụ n'ọchịchịrị?
Echiche nke oke nwere ike ịhụ n'ọchịchịrị bụ nke na-adịgide adịgide, ọ naghị esiri ike ịhụ ihe kpatara ya. Oke na-arụsi ọrụ ike n'abalị, na-esikarị n'ebe ili ha pụta na-eri nri na inyocha. Ọ dị ka ha na-agagharị gburugburu ha n'ụzọ dị mfe, na-aga n'ime oghere dị warara ma na-ezere ihe mgbochi ọbụna n'ọchịchịrị zuru oke. Otú ọ dị, ọ bụ ezie na ọ bụ eziokwu na oke nwere ụfọdụ mgbanwe dị egwu maka ọnọdụ ọkụ dị ala, nke bụ eziokwu bụ ihe mgbagwoju anya karịa akụkọ ifo na-ewu ewu na-atụ aro.
Sayensị n'azụ ọhụụ oke
Iji ghọta otú oke si aghọta gburugburu ebe obibi ha, ọ na-enye aka ilebakwu anya na nhazi nke anya ha na usoro ha na-eji ahazi ozi anya. Ọ bụ ezie na ntọala bụ isi nke anya oke yiri nke mmadụ, enwere ụfọdụ ọdịiche dị mkpa na-enye oke uru na obere ìhè.
Anatomi nke anya oke
Dịka ụmụ mmadụ, oke nwere anya abụọ dị n'ihu isi ha, nke ọ bụla nwere oghere na-elekwasị anya na retina n'azụ anya. Otú ọ dị, oke nwere njupụta dị elu nke mkpụrụ ndụ photoreceptor na retina ha karịa ụmụ mmadụ, nke pụtara na ha nwere ike ịchọpụta ihe mgbaàmà ọkụ na gburugburu ebe obibi ha.
Mkpanaka na cones: igodo iji hụ ọhụụ abalị
Ụdị isi abụọ nke cell photoreceptor na anya bụ mkpanaka na cones. Cones na-ahụ maka ọhụụ agba ma na-arụ ọrụ kacha mma n'ìhè na-egbuke egbuke, ebe mkpanaka na-enwe mmetụta nke ọma na ọkwa dị ala nke ìhè ya mere ọ dị mkpa maka ọhụụ abalị. Oke nwere mkpanaka karịa cones na retina ha, nke na-enye ha ohere ịchọpụta ọbụna akara ọkụ na-esighị ike.
Mmegharị maka ndụ abalị
Na mgbakwunye na inwekwu mkpanaka n'anya ha, oke nwere mgbanwe ndị ọzọ na-enyere ha aka ịgagharị gburugburu ebe obibi ha n'abalị. Dịka ọmụmaatụ, ụmụ akwụkwọ ha nwere ike gbasaa ka ha nwetakwuo ìhè, retina ha nwekwara oyi akwa na-egbuke egbuke nke a na-akpọ tapetum lucidum nke na-esi na azụ azụ azụ site na retina.
Ọrụ nke whiskers na ịnyagharị ọchịchịrị
Oke nwekwara mmetụta mmetụ aka tolitere nke ukwuu, nke ha na-eji emeju ọhụụ ha na obere ọkụ. Amụma ha, ma ọ bụ vibrissae, dị mkpa karịsịa maka ịnyagharị gburugburu ha. Site n'ịkwasa afụ ọnụ ha n'ihe, oke nwere ike ịhụ ọdịdị na ọdịdị ha, na-enye ha ohere ịmepụta map echiche nke gburugburu ebe obibi ha.
Echiche gbasara echiche oke nke ìhè
N'agbanyeghị mgbanwe ndị a, a ka nwere arụmụka ụfọdụ gbasara etu oke oke ga-esi hụ nke ọma n'ọchịchịrị. Ụfọdụ ọmụmụ egosiwo na oke nwere ike ọ gaghị enwe ike ịhụ ihe karịrị onyinyo na ọnọdụ ọkụ dị oke ala, ebe ndị ọzọ egosila na oke nwere ike ịkpa ókè n'etiti ọkwa dị iche iche nke nchapụta na ọbụna chọpụta akara ọkụ nke dị n'okpuru ọnụ ọgụgụ mmadụ.
Oke vs ụmụ mmadụ: Ọdịiche dị na ọhụụ abalị
N'ozuzu, o doro anya na oke nwere mgbanwe dịgasị iche iche nke na-enye ha ohere ịrụ ọrụ na ọnọdụ ọkụ dị ala, na usoro ihe ngosi ha kachasị mma maka ịchọta akara ọkụ na-adịghị ike. Otú ọ dị, ọ dị mkpa iburu n'obi na ọhụụ ha adịghị ka ọhụụ mmadụ, na ha nwere ike ịghọta gburugburu ebe obibi ha dị iche iche karịa anyị.
Mkpa ọ dị ịmụ ọhụụ oke
Ịghọta ka oke si aghọta gburugburu ha abụghị naanị ihe na-adọrọ mmasị site na echiche sayensị, mana ọ nwekwara ngwa bara uru. A na-eji oke n'ọtụtụ nyocha nyocha, site na neuroscience ruo toxicology, na ịghọta otú ha si ahụ nwere ike inyere ndị nchọpụta aka ịmepụta nnwale na ịkọwa nsonaazụ ha.
Mmechi: Ụwa na-adọrọ adọrọ nke ọhụụ oke
Ọ bụ ezie na echiche nke oke nwere ike ịhụ n'ọchịchịrị zuru oke bụ ntakịrị ikwubiga okwu ókè, obi abụọ adịghị ya na ha nwere ụfọdụ mgbanwe dị egwu maka ọnọdụ ọkụ dị ala. Site na mkpanaka ha na-enwe mmetụta nke ukwuu ruo n'ahịhịa ọkaibe ha, oke nwere ngwá ọrụ dị iche iche dị n'aka ha maka ịgagharị gburugburu ebe obibi ha n'ọchịchịrị. Site n'ịmụ usoro ihe ngosi ha, anyị nwere ike nweta nghọta ọhụrụ banyere otú anụmanụ dị iche iche si aghọta ụwa gbara ha gburugburu.
Ntughari na iguta akwukwo
- Cronin TW, Johnsen S. Ihe omumu ihe omuma. Ụlọ akwụkwọ mgbasa ozi nke Princeton; 2014.
- Heesy CP, Hall MI. Ụkwụ abalị na mmalite nke ọhụụ anụ mammalian. Ụbụrụ, omume na evolushọn. 2010;75 (3): 195-203 .
- Hughes A. Nyocha ọnụọgụ nke pusi retinal ganglion cell topography. Akwụkwọ akụkọ nke comparative neurology. 1975;163 (1): 107-28 .
- Wässle H, Grünert U, Röhrenbeck J, Boycott BB. Njupụta cell ganglion retinal na ihe na-ebuli elu cortical na primate. Nnyocha ọhụụ. 1989;29 (8): 985-99 .
