E moni e iai le malosi o iole e iloa ai i le pogisa?

Fa'atomuaga: O tomai lilo o iole

Ua leva ona fesootai iole ma le pogisa ma le po. Latou te feosofi solo i le paolo, olaola i siʻosiʻomaga e le maua e tagata le toʻa pe faʻafefe foi. Ae ui i lea, e ui lava i lo latou taʻutaʻua o ni faʻamaʻi faʻamaʻi ma faʻamaʻi, o iole e iai le tele o tomai faʻapitoa e mafai ai ona latou ola i tulaga e faigata mo isi meaola. O se tasi o mea e sili ona manaia o nei tomai o lo latou manatu e mafai ona vaʻai i le pogisa. Ae pe ua na o se talafatu lenei, pe o iai se mea moni i tua?

Talafatu po'o le mea moni: E mafai e isumu ona iloa i le pogisa?

O le manatu e mafai e isumu ona iloa i le pogisa o se manatu faifai pea, ma e le faigata ona iloa pe aisea. E gaioi iole i le po, e masani ona alia'e mai o latou lua e fafaga ma su'esu'e. E foliga mai latou te feoai solo i o latou siʻosiʻomaga ma le faigofie, faʻasolosolo atu i avanoa vaapiapi ma aloese mai faʻalavelave e oʻo lava i le pogisa atoatoa. Ae ui i lea, e ui lava e moni o isumu e iai ni suiga mataʻina mo tulaga maualalo le malamalama, o le mea moni e sili atu le lavelave nai lo le tala faʻasolopito lauiloa.

O le faasaienisi i tua o le vaai iole

Ina ia malamalama pe faʻafefea ona iloa e isumu lo latou siosiomaga, e aoga le vaʻavaʻai totoʻa i le tino o latou mata ma auala latou te faʻaogaina e faʻatautaia ai faʻamatalaga vaaia. E ui o le fausaga faavae o le mata o le isumu e tutusa ma le mata o le tagata, e iai ni eseesega taua e maua ai e iole se avanoa i le malamalama maualalo.

Tulaga o le mata iole

E pei o tagata, e iai pea mata o isumu i luma o latou ulu, e tofu ma se tioata e taulaʻi atu le malamalama i le retina i tua o le mata. Ae ui i lea, o isumu e maualuga atu le tele o sela photoreceptor i totonu o latou retinas nai lo tagata, o lona uiga e mafai ona latou iloa atili faailo malamalama i lo latou siosiomaga.

Tootoo ma cones: O le ki i le po

O ituaiga autu e lua o sela photoreceptor i mata o laʻau ma cones. O cones e nafa ma le va'aiga lanu ma sili ona lelei i le malamalama susulu, ae o la'au e sili atu ona maaleale i le maualalo o le malamalama ma e taua tele mo le va'ai i le po. E tele atu tootoo o iole nai lo cones i totonu o latou mata, lea e mafai ai ona latou iloa e oo lava i faailoilo vaivai.

Fetuunaiga mo le ola po

E le gata i le tele o la'au i o latou mata, o isumu o lo'o i ai isi fetuutuunaiga e fesoasoani ia i latou e folau ai lo latou siosiomaga i le po. Mo se faʻataʻitaʻiga, e mafai ona faʻalautele a latou tamaiti aoga e faʻaulu atili ai le malamalama, ma o latou retina o loʻo i ai se faʻaaliga e taʻua o le tapetum lucidum e toe faʻafoʻi mai le malamalama i le retina.

O le matafaioi a le 'ava i le folauga o le pogisa

E iai fo'i le lagona o le pa'i fa'atupuina o iole, lea latou te fa'aoga e fa'aopoopo ai le latou va'ai i lalo o le malamalama. O latou 'ava, po'o vibrissae, e taua tele mo le fa'atautaia o latou si'osi'omaga. E ala i le fufuluina o latou 'ava i mea faitino, e mafai ai e isumu ona lagona o latou foliga ma foliga, e mafai ai ona latou fausia se faafanua faalemafaufau o lo latou siosiomaga.

O manatu e uiga i le malamalama o isumu

E ui lava i nei fetuutuunaiga, o loʻo i ai pea ni felafolafoaiga e uiga i le lelei o le vaʻai o isumu i le pogisa. O nisi suʻesuʻega ua fautua mai e le mafai e isumu ona sili atu le vaʻaia o ata i lalo o le malamalama maualalo, ae o isi ua faʻaalia e mafai e isumu ona faʻailoga tagata i le va o tulaga eseese o le susulu ma e oʻo lava i le iloa o faailo o le malamalama o loʻo i lalo ifo o le faʻailoga o le tagata.

Iole ma tagata: Eseesega ile va'aiga ile po

I le aotelega, e manino lava o isumu e iai le tele o fetuutuunaiga e mafai ai ona latou faʻagaioi i tulaga maualalo o le malamalama, ma o latou faʻaaliga vaʻaia e sili ona lelei mo le suʻeina o faʻailoga vaivai. Ae ui i lea, e taua le maitauina o la latou vaʻaiga e le tutusa ma le vaʻai a le tagata, ma atonu latou te vaʻaia o latou siosiomaga e ese mai nai lo tatou.

Le taua o le su'esu'eina o le va'aiga o isumu

O le malamalama i le va'aiga a isumu i lo latou si'osi'omaga e le gata ina fa'afiafiaina mai le va'aiga fa'asaienisi, ae e iai fo'i fa'aoga aoga. O iole e fa'aaogaina i le tele o su'esu'ega su'esu'ega, mai le neuroscience i toxicology, ma le malamalama pe fa'apefea ona latou va'ai e mafai ona fesoasoani i tagata su'esu'e e fa'ata'ita'i su'esu'ega ma fa'amatala a latou taunu'uga.

Fa'ai'uga: Le lalolagi mata'ina o le va'aiga iole

E ui o le manatu e mafai e isumu ona vaʻai i le pogisa atoa e fai si faʻateleina, e leai se masalosalo o loʻo i ai ni a latou fetuunaiga mataʻina mo tulaga maualalo. Mai a latou la'au ma'ale'ale e o'o atu ia latou 'ava fa'apitoa, o isumu e tele mea faigaluega e mafai ona latou fa'aogaina mo le folauga o lo latou si'osi'omaga i le pogisa. E ala i le suʻesuʻeina o la latou ata vaaia, e mafai ai ona tatou maua ni faʻamatalaga fou i le auala e iloa ai e manu eseese le lalolagi o loʻo siomia ai i latou.

Faʻamatalaga ma isi faitauga

  • Cronin TW, Johnsen S. Va'aiga si'osi'omaga. Princeton University Press; 2014.
  • Heesy CP, Hall MI. O le fa'ama'i o le po ma le fa'aleleia o le va'ai mamame. Fai'ai, amio ma le evolusione. 2010;75(3):195-203.
  • Hughes A. O se su'esu'ega fa'afuainumera o le pusi mata'itusi ganglion cell topography. Le Journal of comparative neurology. 1975;163(1):107-28.
  • Wässle H, Grünert U, Röhrenbeck J, Boycott BB. Retinal ganglion cell density and cortical magnification factor i le primate. Su'esu'ega va'aiga. 1989;29(8):985-99.
Ata o le tusitala

Dr. Paola Cuevas

Faatasi ai ma le sili atu ma le 18 tausaga o le poto masani i le gaosiga o meaola vai, o aʻu o se fomaʻi faʻamaʻi masani ma amio faʻapitoa i manu o le gataifale i le tausiga o tagata. O oʻu tomai e aofia ai fuafuaga faʻapitoa, felauaiga le lelei, aʻoaʻoga faʻamalosia lelei, seti faʻatinoga, ma aʻoaʻoga a le aufaigaluega. Sa ou galulue faʻatasi ma faʻalapotopotoga taʻutaʻua i le lalolagi atoa, galue i le faʻatoʻaga, pulega faʻafomaʻi, meaʻai, mamafa, ma togafitiga fesoasoani a manu. O lo'u naunau i le ola o le gataifale e una'ia ai la'u misiona e fa'alauiloa le fa'asaoina o le si'osi'omaga e ala i feso'ota'iga lautele.

Tuua se Faamatalaga