Okwu mmalite: Ịghọta Nnukwu Mbe
Nnukwu mbe bụ otu n'ime ihe ndị na-adọrọ adọrọ na-adọrọ mmasị na-ebi na mbara ala anyị. Ha sitere na ezinụlọ Testudinidae ma bụrụ ụdị mbe dị ndụ kachasị n'ụwa. Ihe ndị a na-akpụ akpụ anọwo ihe karịrị otu narị nde afọ, na-eme ka ha bụrụ otu n'ime anụmanụ ndị kasị ochie dị ndụ dị ugbu a. A maara ha maka ịdị ogologo ndụ ha, yana ụfọdụ ndị bi ihe karịrị otu narị afọ.
Nhazi: Ụdị Nnukwu Mbe
Enwere ụdị nnukwu mbe abụọ: ndị bi n'agwaetiti Galapagos na ndị dị na Aldabra Atoll na oke osimiri India. A na-ekewakwa mbe Galapagos ka ọ bụrụ ụdị 14 dị iche iche, nke ọ bụla nwere njirimara anụ ahụ pụrụ iche. N'aka nke ọzọ, mbe Aldabra adịghị iche iche, a na-ahụkwa ya naanị n'otu ebe. Ụdị mbe abụọ a abanyela n'ebe dị iche iche ma nwee ọdịdị anụ ahụ dị iche iche na-eme ka ha dị iche na ibe ha.
Njirimara anụ ahụ: nha na ibu
A maara mbe ukwu maka oke nha na ịdị arọ ha. Ha nwere shei buru ibu nke na-enye ha nchebe pụọ n'aka ndị na-eri anụ. Ihe ndị a na-akpụ akpụ nwekwara akụkụ ụkwụ dị ike nke a na-emezi maka ije ije na ịrị elu. Ogo na ịdị arọ nke nnukwu mbe na-adịgasị iche dabere na ụdị na ụdị dị iche iche. Nkezi nke mbe Galapagos toro nke ọma dị ihe dị ka ụkwụ anọ n'ogologo ma nwee ike ịtụ ihe ruru kilogram 4. N'aka nke ọzọ, mbe Aldabra nwere ike itolite ruo mita ise n'ogologo ma nwee ike ịdị ihe ruru kilogram 500.
Oke kachasị: Na-achọpụta ihe
A na-ekpebi oke oke mbe buru ibu site n'ọtụtụ ihe, gụnyere mkpụrụ ndụ ihe nketa, ebe obibi, na nri. Mbe nwere ohere ịnweta ụdị nri dị iche iche ga-eto ngwa ngwa ma buru ibu karịa ndị na-adịghị. Mbe na-ebi na ihu igwe jụrụ oyi ga-etokwa nwayọ na obere karịa ndị bi na ihu igwe na-ekpo ọkụ. Genetics na-ekerekwa òkè dị ukwuu n'ịmata nha mbe. Ụfọdụ ụdị dị iche iche na-ebute mkpụrụ ndụ ihe nketa ka ha tolite karịa ndị ọzọ.
Oke Mbe na-agbaji ndekọ: Ọmụmaatụ
Enweela ụfọdụ ikpe pụrụiche nke nnukwu mbe tolitere ruo nnukwu nha. Otu ihe atụ dị otú ahụ bụ Lonesome George, bụ́ nwoke mbe a na-akpọ Pinta Island nke bi na Galapagos Islands. E mere atụmatụ na ọ karịrị 100 afọ ma tụọ ihe karịrị kilogram 500. Ihe atụ ọzọ ama ama bụ Adwaita, mbe Aldabra nke biri na Alipore Zoological Gardens na India. E mere atụmatụ na ọ karịrị afọ 250 ma tụọ ihe karịrị kilogram 500.
Mgbalị nchekwa: Chebe nnukwu mbe
Nnukwu mbe bụ ụdị dị n'ihe egwu, ọnụ ọgụgụ ha na-ebelatakwa n'ihi ọnwụ ebe obibi, ịchụ nta anụ na anụ anụ. Etinyela mgbalị nchekwa iji chebe ihe ndị a magburu onwe ya, gụnyere mmemme ịmụ nwa, mweghachi ebe obibi, na mmemme izi ihe. Mgbalị ndị a enyerela aka ịbawanye ọnụ ọgụgụ ha, mana ekwesịrị imekwu ihe iji hụ na ha ga-adị ndụ.
Ndọọrọ n'agha: Idobe nnukwu mbe dị ka anụ ụlọ
Nnukwu mbe adabaghị anụ ụlọ maka ọtụtụ mmadụ. Ha na-achọ ohere dị ukwuu, nri pụrụ iche, na ọnọdụ gburugburu ebe obibi akọwapụtara iji mee nke ọma. Na mba ụfọdụ, ọ bụ iwu na-akwadoghị idobe nnukwu mbe ka anụ ụlọ. Ndị nwere mmasị idobe nnukwu mbe dị ka anụ ụlọ kwesịrị ime nyocha ha nke ọma ma hụ na ha nwere ike inye nlekọta na gburugburu ebe obibi dị mkpa maka ọdịmma ha.
Mmechi: Inwe ekele maka ịdị ebube nke nnukwu mbe
Mbe buru ibu bụ ihe e kere eke na-adọrọ mmasị bụ́ ndị jiworo echiche ọha na eze ruo ọtụtụ narị afọ. Ọnụ ọgụgụ ha buru ibu, ogologo ndụ ha, na ọdịdị anụ ahụ pụrụ iche na-eme ka ha bụrụ otu n'ime anụmanụ ndị kacha adọrọ mmasị n'ụwa. Agbanyeghị, ọ dị mkpa icheta na ha bụ ụdị dị n'ihe egwu, na nlanarị ha dabere na mbọ nchekwa anyị. Anyị ga-enwe ekele maka ịdị ukwuu ha ma rụsie ọrụ ike ichekwa ha maka ọgbọ ndị ga-abịa n'ọdịnihu.
